Выпуски

 / 

2006

 / 

Ноябрь

  

Обзоры актуальных проблем


Необычные вращения в нанокластерах гелия и водорода и «наноскопическая» сверхтекучесть

,
Институт спектроскопии РАН, ул. Физическая 5, Троицк, Москва, 108840, Российская Федерация

Обзор посвящен исследованию кластеров из гелия (до 20 атомов) и молекулярного водорода (до 17 молекул), присоединенных слабыми ван-дер-ваальсовыми связями к легкой молекуле — хромофору (OCS, N2O, СО2, СО). Они образуются в сверхзвуковой газовой струе и изучаются по спектрам хромофора. Обнаружено увеличение скорости вращения (уменьшение эффективного момента инерции) при росте кластера начиная с определенного числа присоединенных атомов (молекул). Кроме того, в кластерах на основе СО наблюдается почти свободное вращение молекулы хромофора. Представлен обзор экспериментов по исследованию таких кластеров, а также комплексов N2-СО, СО-СО, в которых почти свободно вращаются оба мономера. Обсуждается связь этих вращений со сверхтекучестью гелия и водорода, и приводится сравнение с экспериментами по спектроскопии хромофоров и водородных кластеров в нанокаплях жидкого гелия.

Текст pdf (466 Кб)
English fulltext is available at DOI: 10.1070/PU2006v049n11ABEH006073
PACS: 05.30.Jp, 33.20.−t, 36.40.−c, 67.40.−w (все)
DOI: 10.3367/UFNr.0176.200611a.1137
URL: https://ufn.ru/ru/articles/2006/11/a/
000245010300001
2-s2.0-33947711170
2006PhyU...49.1113D
Цитата: Думеш Б С, Сурин Л А "Необычные вращения в нанокластерах гелия и водорода и "наноскопическая" сверхтекучесть" УФН 176 1137–1154 (2006)
BibTexBibNote ® (generic)BibNote ® (RIS)MedlineRefWorks

English citation: Dumesh B S, Surin L A “Unusual rotations in helium and hydrogen nanoclusters and ’nanoscopic’ superfluidityPhys. Usp. 49 1113–1129 (2006); DOI: 10.1070/PU2006v049n11ABEH006073

Список литературы (111) ↓ Статьи, ссылающиеся на эту (22) Похожие статьи (20)

  1. Toennies J P, Vilesov A F Angew. Chem. Int. Ed. 43 2622 (2004)
  2. Макаров Г Н УФН 174 225 (2004); Makarov G N Phys. Usp. 47 217 (2004)
  3. Grebenev S, Toennies J P, Vilesov A F Science 279 2083 (1998)
  4. Tang J et al. Science 297 2030 (2002)
  5. Chan M-C, McKellar A R W J. Chem. Phys. 105 7910 (1996)
  6. McKellar A R W J. Chem. Phys. 108 1811 (1998)
  7. Miller D R "Free jet sources" in Atomic and Molecular Beam Methods Vol. 1 (Ed. G Scoles) (New York: Oxford Univ. Press, 1988)
  8. Tang J, McKellar A R W J. Chem. Phys. 119 754 (2003)
  9. Surin L et al. in Proc. of the 19th Colloquium on High Resolution Molecular Spectroscopy, Salamanca, 2005, 11 - 16 September p. 172
  10. Brookes M D et al. Spectrochim. Acta A 60 3235 (2004)
  11. Balle T J, Flygare W H Rev. Sci. Instrum. 52 33 (1981)
  12. Xu Y, Jäger W J. Chem. Phys. 106 7968 (1997)
  13. Думеш Б С и др. ПТЭ (5) 102 (1992)
  14. Русин Ф С, Богомолов Г Д Письма в ЖЭТФ 4 236 (1966)
  15. Surin L A et al. Phys. Rev. Lett. 86 2002 (2001)
  16. Surin L A et al. Rev. Sci. Instrum. 72 2535 (2001)
  17. Shimoda K in Laser Spectroscopy of Atoms and Molecules (Topics in Applied Physics, Vol. 2, Ed. H Walther) (Berlin: Springer-Verlag, 1976) p. 198
  18. Markov V N, Xu Y, Jäger W Rev. Sci. Instrum. 69 4061 (1998)
  19. Surin L A et al. J. Mol. Spectrosc. 222 93 (2003)
  20. Orville-Thomas W J (Ed.) Internal Rotation in Molecules (London: Wiley-Interscience, 1974)
  21. Таунс Ч, Шавлов А Радиоспектроскопия (М.: ИЛ, 1959)
  22. Chuaqui C E, Le Roy R J, McKellar A R W J. Chem. Phys. 101 39 (1994)
  23. Havenith M Infrared Spectroscopy of Molecular Clusters: An Introduction to Intermolecular Forces (Springer Tracts in Modern Physics , Vol. 176) (Berlin: Springer, 2002)
  24. Wormer P E S, van der Avoird A Chem. Rev. 100 4109 (2000)
  25. Johns J W C, Lu Z, McKellar A R W J. Mol. Spectrosc. 159 210 (1993)
  26. Brookes M D, McKellar A R W Mol. Phys. 97 127 (1999)
  27. Walker K A et al. J. Chem. Phys. 106 7519 (1997)
  28. Walker K A, McKellar A R W J. Mol. Spectrosc. 205 331 (2001)
  29. McKellar A R W J. Mol. Spectrosc. 158 100 (1993)
  30. Coudert L H, Pak I, Surin L J. Chem. Phys. 121 4691 (2004)
  31. Randall R W et al. Mol. Phys. 79 1113 (1993)
  32. McKellar A R W, Chan M-C Mol. Phys. 93 253 (1998)
  33. Walker K A et al. J. Chem. Phys. 106 7519 (1997)
  34. Winnewisser G et al. J. Mol. Spectrosc. 192 243 (1998)
  35. Roth D A et al. Z. Naturforsch. A 55 754 (2000)
  36. Surin L A et al. J. Mol. Spectrosc. 230 149 (2005)
  37. Moszynski R et al. J. Phys. Chem. A 101 4690 (1997)
  38. McBane G C, Cybulski S M J. Chem. Phys. 110 11734 (1999)
  39. Subramanian V et al. Chem. Phys. Lett. 307 493 (1999)
  40. McKellar A R W et al. J. Chem. Phys. 110 10766 (1999)
  41. Surin L A et al. J. Chem. Phys. 112 4064 (2000); Surin L A et al. J. Chem. Phys. 112 9190 (2000)
  42. Peterson K A, McBane G C J. Chem. Phys. 123 084314 (2005)
  43. Kawashima Y, Nishiza K Chem. Phys. Lett. 249 87 (1996)
  44. Xu Y, McKellar A R W J. Chem. Phys. 104 2488 (1996)
  45. Xia C, McKellar A R W, Xu Y J. Chem. Phys. 113 525 (2000)
  46. Kawashima Y, Ohshima Y, Endo Y Chem. Phys. Lett. 315 201 (1999)
  47. Xu Y, Jäger W J. Chem. Phys. 113 514 (2000)
  48. Xu Y et al. J. Chem. Phys. 111 10476 (1999)
  49. Surin L A et al. J. Mol. Struct. 612 207 (2002)
  50. Fišer J, Polák R Chem. Phys. Lett. 360 565 (2002)
  51. McKellar A R W Chem. Phys. Lett. 186 58 (1991)
  52. McKellar A R W J. Chem. Phys. 112 9282 (2000)
  53. Pak I et al. Chem. Phys. Lett. 304 145 (1999)
  54. Surin L A et al. J. Chem. Phys. 113 9351 (2000)
  55. Jankowski P, Szalewicz K J. Chem. Phys. 108 3554 (1998)
  56. Jankowski P, Szalewicz K J. Chem. Phys. 123 104301 (2005)
  57. Havenith M, Schwaab G W Z. Phys. Chem. 219 1053 (2005)
  58. Surin L A et al. J. Mol. Struct. 795 198 (2006)
  59. Tang J, McKellar A R W J. Chem. Phys. 119 754 (2003)
  60. Harada K et al. J. Chem. Phys. 117 7041 (2002)
  61. Vanden Bout P A et al. Astrophys. J. 234 503 (1979)
  62. Havenith M et al. J. Mol. Spectrosc. 167 248 (1994)
  63. Roth D A et al. Chem. Phys. Lett. 298 381 (1998)
  64. Bunker P R et al. J. Mol. Spectrosc. 157 208 (1993)
  65. Brookes M D, McKellar A R W Chem. Phys. Lett. 287 365 (1998)
  66. Surin L A et al. J. Chem. Phys. 112 4064 (2000)
  67. Tang J et al. J. Mol. Spectrosc. 214 87 (2002)
  68. Думеш Б С и др. Письма ЖЭТФ 80 107 (2004)
  69. Xu Y, McKellar A R W Mol. Phys. 88 859 (1996)
  70. Vissers G W M et al. J. Chem. Phys. 122 054306 (2005)
  71. Surin L A et al. J. Mol. Spectrosc. 223 132 (2004)
  72. Xu Y, Jäger W J. Chem. Phys. 119 5457 (2003)
  73. Tang J, McKellar A R W J. Chem. Phys. 119 5467 (2003)
  74. Tang J et al. Phys. Rev. Lett. 92 145503 (2004)
  75. Tang J, McKellar A R W J. Chem. Phys. 121 181 (2004)
  76. Xu Y et al. Phys. Rev. Lett. 91 163401 (2003)
  77. McKellar A R W J. Chem. Phys. 121 6868 (2004)
  78. Topik W C, Jager W in Proc. of the 19th Colloquium on High Resolution Molecular Spectroscopy, Salamanca, 2005, 11 - 16 September p. 175
  79. Moroni S et al. Phys. Rev. Lett. 90 143401 (2003)
  80. Paesani F, Whaley K B J. Chem. Phys. 121 5293 (2004)
  81. Paesani F, Kwon Y, Whaley K B Phys. Rev. Lett. 94 15340 (2005)
  82. Moroni S, Blinov N, Roy P-N J. Chem. Phys. 121 3577 (2004)
  83. Nauta K, Miller R E J. Chem. Phys. 115 10254 (2001)
  84. McKellar A R W in Proc. of the 19th Colloquium on High Resolution Molecular Spectroscopy, Salamanca, 2005, 11 - 16 September p. 173
  85. Cazzato P et al. J. Chem. Phys. 120 9071 (2004)
  86. von Haeften K et al. Phys. Rev. B 73 054502 (2006)
  87. Xu Y, Jäger W in Book of Abstracts of 59th Intern. Symp. on Molecular Spectroscopy, Columbus, June 21 - 25, 2004 p. 144
  88. Zillich R E et al. J. Chem. Phys. 123 114301 (2005)
  89. Гинзбург В Л, Собянин А А Письма в ЖЭТФ 15 343 (1972)
  90. Apenko S M Phys. Rev. B 60 3052 (1999)
  91. Vorob'ev V S, Malyshenko S P J. Phys. Condens. Matter 12 5071 (2000)
  92. Sindzingre P, Ceperley D M, Klein M L Phys. Rev. Lett. 67 1871 (1991)
  93. Grebenev S et al. Science 289 1532 (2000)
  94. Moroni S et al. J. Chem. Phys. 122 094314 (2005)
  95. Tang J, McKellar A R W J. Chem. Phys. 123 114314 (2005)
  96. Tang J, McKellar A R W J. Chem. Phys. 121 3087 (2004)
  97. Tang J, McKellar A R W J. Chem. Phys. 117 8308 (2002)
  98. Paesani F, Zillich R E, Whaley K B J. Chem. Phys. 119 11682 (2003)
  99. Grebenev S et al. J. Chem. Phys. 118 8656 (2003)
  100. Grebenev S et al. Phys. Rev. Lett. 89 225301 (2002)
  101. Ельцов В Б, Паршин А Я, Тодощенко И А ЖЭТФ 108 1657 (1995)
  102. Babichenko V S, Kagan Yu Phys. Rev. Lett. 83 3458 (1999); Lehmann K K Mol. Phys. 97 645 (1999)
  103. Callegari C et al. J. Chem. Phys. 113 4636 (2000)
  104. Callegari C et al. J. Chem. Phys. 115 10090 (2001)
  105. Андроникашвили Э Л ЖЭТФ 16 780 (1946); Андроникашвили Э Л ЖЭТФ 18 424 (1948)
  106. Paesani F, Kwon Y, Whaley K B Phys. Rev. Lett. 94 153401 (2005)
  107. Paesani F et al. J. Chem. Phys. 122 181106 (2005)
  108. Moore D T, Miller R E J. Chem. Phys. 119 4713 (2003)
  109. Nauta K, Miller R E Phys. Rev. Lett. 82 4480 (1999)
  110. Smith A M et al. J. Mol. Spectrosc. 134 134 (1989)
  111. Xu Y et al. J. Chem. Phys. 124 081101 (2006)

© Успехи физических наук, 1918–2024
Электронная почта: ufn@ufn.ru Телефоны и адреса редакции О журнале Пользовательское соглашение